20 yaş dişleri genellikle 20 yaşına yakın bir zamanda ağız içerisinde görünmeye başladığı için bu şekilde adlandırılır. 20 yaş dişleri 3. büyük azı (molar) dişleri olarak da karşınıza çıkabilir. Her bir yarım çenenin en arkasında bulunan dişlerdir. Bazen bazılarımızda konjenital olarak eksiktir. Bu durum çoğu zaman şans olabilir. Çünkü sürmeleri sırasında çoğunlukla ağrı ve acı gibi sorunlar çıkarmaktadırlar. Bazen de kemik içerisinde kötü konumu itibariyle cerrahi çekim ihtiyacı doğurmaktadırlar.
Ortodontik tedaviler öncesinde genellikle hastalar tarafından rutin olarak 20 yaş dişlerinin çekildiği düşünülür. Oysa böyle bir durum söz konusu değildir. Her hasta kendine özel olarak değerlendirilir ve bu çerçeve içerisinde ancak 20 yaş dişlerinin çekimi kararı verilebilir. Peki hangi durumlarda 20 yaş dişinin çekilmesi kararı verilir?
- 20 yaş dişlerinin sürmesi için yeterli yer bulunmadığında: Bu durumda çoğunlukla gömülü olarak kalırlar. Gömülülük kemik içerisinde kalma halidir. Gömülü 20 yaş dişlerinin, kemik içerisindeki pozisyonu, diğer dişlere olası zararları, anatomik bölgelere yakınlığı, cerrahi çekimi sırasında oluşabilecek riskler çene cerrahı tarafından değerlendirilip nihai karar verilir. Çoğunlukla ortodontik tedaviler için engel teşkil etmezler. Bazı durumlarda da dişin bir kısmı kemik içerisinde bir kısmı da ağız içerisinde görünür haldedir. Bu dişleri de yarı gömülü olarak tanımlarız. Çekimleri nispeten daha kolay ve risksizdir. Çoğunlukla etrafındaki yumuşak dokularda meydana getirdikleri inflamasyon sebebiyle çekilirler.
- 20 yaş dişlerinin tedavileri mümkün olmadığında: Sürmüş olan 20 yaş dişlerinde çürük veya diş eti problemi olduğunda tedavileri oldukça zordur. En arkada yer almaları diş hekimi için ulaşım zorluğu yaratır. Çoğunlukla gösterdiği anatomik farklılıklar sebebiyle kanal tedavileri gibi özellikli tedavilerin başarı şansı düşer. Tedavi yapılsa dahi hastanın hijyen konusunda o bölgelerdeki etkinliğinin daha düşük olması da tedavi sonuçlarının genellikle başarısız olmasına sebebiyet verir. Bu gibi nedenlerle çoğu zaman çekimleri en iyi seçenektir.
- Ortodontik tedavi amaçlı molar distalizasyonu planlandığında: Ortodontik tedaviler için bazen alt veya üst azı dişlerinin bulundukları konumdan daha geride konumlanmasını isteriz. Bu durum çoğunlukla üst dişlerin önde konumlandığı ve geriye gitmelerini istediğimiz vakalarda karşımıza çıkar. Çoğunlukla küçük azı (premolar) diş çekiminden kaçınmak için de bu yola başvurulabilir. Eğer en geride bulunan dişleri (2. büyük azı) daha geriye itmek istiyorsak ve o bölgede sürmüş bir 20 yaş dişi varsa bu dişin çekilmesini isteriz ki planladığımız hareketler gerçekleşebilsin.
- 20 yaş dişleri ısırma şeklini değiştiriyorsa: En geride olan bu dişler, dişlerin kapanışında ilk temas noktası olup bu durum travmatik oklüzyon ya da açık kapanış gibi problemlere neden oluyorsa, haklarında çekim kararı verilir.
- 20 yaş dişlerinin karşılığındaki 20 yaş dişi yoksa: Örneğin; üst sağ 20 yaş dişi alt sağ 20 yaş dişi yoksa, çiğneme de karşılık bulamayacağı gibi, aşağı doğru uzama eğilimi de gösterir. Bu durumda 20 yaş dişi alt mukozayla temasa dahi geçebilir. Oluşan travmayı önlemek ya da işlevi olmayan bir dişin yaratacağı olası hijyen sorunlarını da gidermek adına çekimi en doğru karardır.
Ortodontik tedavi planına çoğunlukla dahil edilmeyen 20 yaş dişlerinin tedavi öncesinde çekilmeleri anlaşılacağı üzere bir zorunluluk değildir. Konuyla ilgili felaket senaryoları yazmaktansa doktorunuza danışmanızda fayda var.
Güzel gülüşler dileriz.
