Çene Ortopedisi

Ortodonti çeşitli sebeplere bağlı olarak diş dizilerinde oluşmuş bozuklukları, hareketli ya da sabit düzeneklerle düzelten tedavileri kapsamaktadır. Çene ortopedisi ise, çenelerin yüze ve birbirlerine göre konumlarının düzeltilmesini sağlayan tedavileri kapsar. Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle beraber yalnızca çocuklarda değil, erişkinlerde de her iki tedavinin uygulanması mümkündür.

Büyüme ve gelişim çağında bulunan çocukların ortopedik tedavileri ağız içi ve/veya ağız dışı aparey kullanımı ile düzeltilebilirken, yetişkinlerde problemin şiddetine bağlı olarak ortognatik cerrahi müdahalelerden de faydalanmak gerekebilir. Bu ameliyatlar ile çene bozuklukları düzeltilebilir.

Çene Bozukluklarının Nedenleri Nelerdir?

Çene bozuklukları, alt veya üst çenenin olması gerekenden fazla önde ya da arkada olması, ön bölgede açıklık bulunması şeklinde kendini gösterebilir. Ailenin bu durumun farkına erkenden varması ve çözüm yolları araması başarılı bir tedavi için kilit rol oynar.

Bu bozuklukların nedenleri şu şekildedir.

• Ağız solunumu
• Uzun süreli emzik ve biberon kullanımı
• Parmak emme, dudak ısırma gibi zararlı alışkanlıklar
• Düşme ve çarpma gibi travmalar
• Kas fonksiyonlarında anormallik
• Çene darlığı
• Eklem problemleri
• Kapanış problemleri
• Dişlerin bazılarının erken teması ve çenenin kayarak kapatılabilmesi

Çene Ortopedisi İçin En Uygun Yaş Nedir?

Hastaların başvurduğu yaş, tedavi başarısında çok büyük öneme sahiptir. Çene ortopedisi için, süt dişlerinin tamamen dökülmesinin beklenmesi büyük bir hatadır. Beklemek problemin giderek şiddetlenmesine neden olur. Hatta bazen tedavi için geç kalınmış olunabilir. Bu sebeple sorunun farkına varıldığı anda ortodonti uzmanına görünmelidir.

Probleme yönelik tedavi başlangıç yaşları değişmekle birlikte, genelde 8-14 yaş aralığında tedaviler uygulanmaktadır. En erken ortopedik tedavi, üst çenenin yüze göre konumunun geride olduğu durumlarda yapılır. Bu tedavi yaklaşık altı ay kadar sürmektedir. Üst çene yeterince öne alındığı zaman aktif tedavi bitirilir ve daimi dişler sürene dek hasta altı aylık periyotlarla görülmek üzere pasif takibe alınır. Daimi dişler sürdükten sonra ise bu kez, çapraşıklıkların düzeltilmesi için sabit ortodontik tedaviye (braket ve tellerin takılması) geçilir.

Kronolojik ve iskeletsel yaş tayini yapılması, ortopedik tedavilerde en etkin yaşın belirlenmesinde önemlidir. Sahip olduğunuz problem tespiti, tedavi yöntemi ve yaşı için mutlaka ortodonti uzmanına muayene olmanız gerekmektedir.

Çene Tedavileri Ertelendiğinde Ne Gibi Problemler Oluşur?

Çene tedavilerinin ertelenmesi bozukluğun şiddetini arttırmaktadır. Tedavi çok daha zor bir hal almaktadır. Hatta bazen apareylerle tedavi edilemeyerek, yalnızca ameliyatla düzeltilebilecek bir boyuta ulaşılmaktadır. Ameliyat istenmeyen bazı sınır vakalarda diş çekimli tedaviler uygulanarak iskeletsel problem, dişsel olarak kamufle edilmeye çalışılır. Problemin kaynağına yönelik yapılmayan bu tedavi bazen yeterince tatmin edici sonuçlar doğurmaz.

Çene kemikleri ve yüz kemikleri direkt komşu olduğundan, çenede meydana gelen problemler burunda deviasyona, yüzde asimetriye, boyun ve bel postüründe bozulmalara neden olabilir.

Çene Ortopedisi İçin Kullanılan Apareyler

Hastanın kronolojik ve iskeletsel yaşı, büyüme yönü, problemin cinsi ve şiddeti, hastanın uyumu gibi birçok faktör aparey seçiminde etkili olmaktadır. Çene ortopedisi için kullanılan apareyler hakkında biraz bilgi edinelim.

Yüz Maskesi (Facemask, Reverse Headgear): Yüz maskesi, geri konumda bulunan üst çenenin öne alınması için kullanılan ve gerekli destek kuvveti alından ve çeneden alan ağız dışı bir apareydir. Yüz maskesinin takılması için, ağız içine uygulanan bir aparey, sabit tel tedavisi parçaları ya da mini vida kullanımından yardım alınır. Ağız dışı ve ağız içi parçalar birbirine lastikler ile bağlanır. Lastikler sayesinde üst çeneye öne itici kuvvet uygulanır. Bu sayede üst çene istenen konuma getirilebilir.

Kafalık ve Enselik (Headgear): Bu apareyler tek tek ya da birlikte kullanılabilir. Kafalık, kafa kubbesinden, enselik ise enseden destek alır. Bu yüzden isimleri destek aldıkları bölgelerden gelir. Üst çenenin önde olduğu durumlarda gelişimin frenlenmesinde kullanılırlar. Ağız içi parçaları, bir plak ya da azı dişlerini yüzük gibi saran bantlar olabilir. Bazen azı dişlerin kemiğin içine gömülmesinde ya da tam tersi istendiğinde de kullanılabilirler.

Çene Genişletici Apareyler: Hastanın yaşına ve dişlerin durumuna bağlı olarak hareketli ya da sabit olarak hazırlanabilirler. Her ikisinde de ortada açıcı bir vida bulunur. Bu vida belli aralıklarla çevrilerek çenenin genişlemesi sağlanır.

Hareketli Fonksiyonel Apareyler: Hareketli fonksiyonel apareyler, çenelerin birbirine göre konumlarının düzeltilmesi istendiğinde her iki çeneyi aynı anda ilgilendiren şekilde hazırlanırlar. Çok fazla ve farklı çeşidi mevcuttur. Kolaylıkla takılıp çıkarılabilirler. Kullanımlarının hastaya bağlı olması en büyük dezavantajıdır.

Sabit Fonksiyonel Apareyler: Sabit fonksiyonel apareyler, çenelerin ya da dişlerin birbirine göre konumlarının düzeltilmesi istendiğinde kullanılır. Hasta tarafından çıkartılamazlar. Çok farklı şekillerde üretilebilirler. Genelde en fazla 1 yıl kadar bir süre kullanılırlar.